Klein, Frits Klein
[0020]

FRITS KLEIN
1898-1990

KLEIN, Frits Nederlands schilder officieel: Friedrich Franz Albert
geb 8-4-1898 te Bandung, overl. 24-4-1990 te Parijs
Op jonge leeftijd vertrok hij alleen naar Nederland. Hier kwam hij in aanraking met de familie Wegerif, die Klein in aanraking bracht met de kunstenaars van zijn tijd. In 1925 vertrok hij naar Zuid-Frankrijk, waar hij trouwde met Marie Raymond. Het echtpaar kreeg in 1928 een zoon, de later bekende Yves Klein.

Klein werd in Zuid-Frankrijk gezien als een ‘zonnige' en decoratieve schilder. Hij gebruikte veel kleur in zijn werken. Hij schilderde, aquarelleerde, tekende en lithografeerde landschappen en onderwerpen, gerelateerd aan het circus. Vooral circuspaarden waren zijn favoriete onderwerp. Ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag had hij een overzichtstentoonstelling in het Van Gogh Museum en tien jaar later exposeerde hij in het Haagse Pulchri.

Vader van Yves Klein, sinds 1920 in Frankrijk (vnl. Parijs), heeft in zijn lange schildersloopbaan een zeer persoonlijk oeuvre opgebouwd: olieverven, aquarellen, pasteltekeningen, tekeningen, lithografieën: landschappen, naakten, dieren, bloemen en o.a. circusvoorstellingen, zonnig, pretentieloos en getuigend van grote vitaliteit.
Een groot kunstenaar met een duidelijk Frans pallet en invloeden, het hierbij afgebeelde werk getuigd van zijn gedrevenheid tot scheppen en het overbrengen van zijn intiemste zijn.

Frits Klein (1898-1990), die zich in Frankrijk Fred noemde omdat Frits te Duits klonk, kwam in 1926. Een zonnige schilder. veel kleur, veel circuspaarden, nu en dan een clown, strand- en boulevardgezichten. Geen diepe emoties, geen weidse visies; decoratief werk maakte hij. 'Een vleugje Franse parfum,' schreef criticus R.E. Penning in de Haagsche Courant, en dat was niet echt complimenteus bedoeld. 'Met mij is nooit eens iets gebeurd,' mompelde Klein wel eens. Dat nu was onzin. Frits Klein werd geboren op Java. Geld genoeg, vooral bij zijn grootouders. 'Je werd vervoerd in draagstoelen. Javaanse bedienden waren er natuulijk zoveel je wilde. Elke ochtend ging ik samen met mijn grootvader zwemmen. Toen we op een keer bij het piscine aankwamen, bleek er een tijger in te zwemmen. Grootvader haalde een geweer en schoot het beest dood.' Klein verhuisde naar Apeldoorn - hij moest in Nederland naar school - en kwam in aanraking met de kunstminnende familie Wegerif. Die familie had oog voor handel: voor 150 gulden wisten ze twee Van Goghjes op de kop te tikken. Frits wist dat hij kunstenaar wilde worden en vertrok in 1920 naar Parijs. Ook mevrouw Wegerif zat in de trein; zij werd afgehaald door de vrouw van Kees van Dongen, en zo waren voor Frits de contacten snel gelegd. Hij kon terecht in het huis aan de Rue de Depart, waar ook Mondriaan een atelier had.

In 1925 maakte hij een reis door Zuid-Frankrijk en hij raakte opgetogen over de stralende hemel, de zon en de citroenen - de kleuren van zijn jeugd. Een jaar later kocht hij voor 2750 franc een veertiende-eeuwse ruine, La Goulette, die hij, vertelde hij aan Hans Verhagen in 1988, opknapte tot woning annex atelier. Hij trouwde met Marie Raymond, het echtpaar kreeg in 1928 een zoon, Yves. Frits Klein werd 'de schilder van het licht', hij had succes. In Cagnes bracht hij het tot president de la societe des beaux arts. Hij woonde vlak bij Pierre Bonnard, die hij enorm bewonderde . Maar op bezoek ging hij er niet. 'Wat moet je nou tegen zo'n man zeggen? Van iedereen hoort hij de hele dag al dat z'n werk zo mooi is.' Kort voor de oorlog ging het gezin weer naar Parijs. Wat daar later gebeurde, beschreef criticus Charles Wentinck - die woont, hoogbejaard, nog steeds in Zuid-Frankrijk - in nogal barok proza in 1960 in Elsevier. De abstracten kwamen, het werk van Klein raakte minder gewild. 'In het atelier van Frits Klein deed de armoede haar intrede.'

Frits Klein (1898-1990)
schilder van licht, kleur en harmonie



“De schilderkunst van Frits Klein is een zo puur en helder lied en ver van alle zwaarwichtige bedoelingen en handelingen zo harmonisch in zichzelf vervuld, dat hart en intuïtie zich daar direct op hun plaats en zeker
weten”, schreef de journalist Hans Redeker. Het was de openingszin van het voorwoord in de catalogus van de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam
bij gelegenheid van de eretentoonstelling voor de schilder bij diens 70ste verjaardag.
Toen de schilder tachtig werd kreeg hij een overzichtstentoonstelling in het Van Gogh-museum in Amsterdam. Die eer is niet veel schilders te beurt geval- len.

Frits Klein werd in Bandoeng op Java geboren. Hij was de zoon van een planter uit Hannover die trouwde
met de dochter van een Nederlandse arts. De kleine
Frits verhuisde als 6-jarige naar Nederland. Op zijn 21ste studeerde hij op de handelshogeschool in Rotterdam. Toen nam hij het heft in eigen hand en besloot schilder
te worden. Hij vertrok naar Parijs waar hij twee jaar studeerde aan de academie van André Lhote. Opvallend
is dat hij, wat hij daar moet hebben geleerd, in ieder geval nooit in praktijk heeft gebracht. De strenge regels waaraan Lhote zijn eigen werk onderwierp zijn op geen enkele manier in de vrolijke, feestelijke werken van
Frits Klein terug te vinden. Werken die een aantal vaste thema’s koesterden, zoals vijvers, stranden en parken, honden, paarden, vogels en de charme van uitgaande dames met grote hoeden, maar vooral de kleine kleurige meisjes op de zwevende circuspaarden.

Klein was een mediterrane dromer en als zodanig
schilderde hij, naast die ruiters en amazones, ook boomgaarden in volle bloei en alles gekoesterd door
een eeuwige zon. Hij was de harmonie en de blijdschap zelve.

In een kleurig uitgegeven boekje gaf Sadi de Gorter, vriend van de schilder, naast een levensbeschrijving, een aantal recensies weer die de artistieke loopbaan van de schilder markeerden.1 De eerste afbeelding in die catalogus heette: “Arbres en fleur”.
Frits Klein, vader van de jonggestorven kunstenaar
Yves Klein en vriend van Matthieu Wiegman, bleef
de contacten met Nederland onderhouden en talloos zijn de tentoonstellingen die er van zijn werk werden georganiseerd. Ook in Parijs, Tokio, Londen, Nice en Locarno, om maar een paar steden te noemen, was zijn werk te bewonderen.

Zo’n beetje het laatste wat men in Nederland van hem hoorde, was het interview dat Klein had met Bibeb in Vrij Nederland.2 Het was bij gelegenheid van zijn 90ste verjaardag die met een overzichtstentoonstelling in Pulchri Studio werd gevierd. Daarna werd het stil rond deze schilder van het paradijs op aarde.